Cassava (มันสำปะหลัง) เป็นอาหารหลักของประชาชนมากกว่า 500 ล้านคนในประเทศกำลังพัฒนา พบแหล่งผลิตใหญ่อยู่ใน อัฟริกา เอเชีย และอเมริกาใต้ ¹ ในประเทศต่างๆทั่วโลกพบผลิตมากที่สุดในโลก คือ บราซิล รองมาคือ ไทย ไนจีเรีย เซเร่ และอินโดนีเซีย ²

ในประเทศไทยจากข้อมูลปี 2546 มีพื้นที่การเกษตรทั้งหมด 165,773,976 ไร่ ปลูกมันสำปะหลัง 7,831,495 ไร่ คิดเป็นอันดับ 5 ของประเทศ พื้นที่ปลูกมากที่สุดคือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ รองมาคือ ตะวันออก เหนือ ตะวันตก และกลาง สามารถปลูก ระหว่างเดือน กรกฏาคม-ธันวาคม และเดือน มกราคม-มีนาคม มันสำปะหลังเป็นพืชเศรษฐกิจที่สำคัญชนิดหนึ่งของประเทศไทย ใช้ทำเอทานอลเพื่อผลิตเป็น แก๊สโซฮอลรองรับสถานการณ์น้ำมันราคาแพง และผลิตแป้ง มันอัดเม็ด ³

มันสำปะหลังแบ่งเป็น 2 ชนิด⁴ คือ

1. ชนิดหวาน ใช้เพื่อบริโภค มีปริมาณกรดไฮโดรไซยานิคต่ำ ไม่มีรสขม สามารถใช้หัวสดทำอาหารได้โดยตรง เช่น นำไปนึ่ง เชื่อม ทอด ซึ่งได้แก่พันธุ์ 5 นาที และพันธุ์ระยอง ²

2. ชนิดขม มีรสขมไม่เหมาะสำหรับการบริโภคของมนุษย์ หรือใช้หัวสดเลี้ยงสัตว์โดยตรง เนื่องจากมีปริมาณกรดไฮโดรไซยานิคสูง มีความเป็นพิษต่อร่างกาย ต้องนำไปแปรรูปเป็นมันอัดเม็ดหรือมันเส้นแล้วจึงนำไปเลี้ยงสัตว์ได้ ซึ่งได้แก่ พันธุ์ระยอง1, พันธุ์ระยอง 3 พันธุ์ระยอง 5 พันธุ์ระยอง60 พันธุ์ระยอง 90 และเกษตรศาสตร์ 50

ในประเทศไทยส่วนใหญ่ปลูกชนิดขมเพื่อใช้ในอุตสาหกรรม โดยพันธุ์ที่ปลูกมากคือพันธุ์พื้นเมือง ซึ่งสันนิษฐานว่าเป็นพันธุ์ที่มีการนำเข้ามาจากประเทศมาเลเซีย⁴

Cassava หรืออีกชื่อ tapioca plant คือมันสำปะหลัง ในส่วนราก อุดมด้วย คาร์โบไฮเดรต ซึ่งให้พลังงานต่อร่างกาย มี Vit. A ,B และC มีโปรตีนต่ำ ให้ใยอาหารจำนวนมาก ส่วนใบมีโปรตีนสูง และวิตามินมาก⁶ มันสำปะหลังหวานจะมีพิษน้อยกว่าชนิดขม ถ้ากินดิบระบบย่อยจะดูดซึมพิษ ไซยาไนด์ ไม่แนะนำให้กินดิบเพราะไซยาไนด์ อยู่ในรากเป็น Hydrocyanic acid หรือ prussic acid สะสมอยู่ที่ผิวCassava สารไซยาไนด์ชนิดนี้เป็นสาเหตุของ Cyanogens พิษจากรากของมันสำปะหลังอยู่ที่เปลือกและการปรุงไม่ถูกต้อง จะมีพิษถ้าไม่นำมาปรุงสุก การเตรียมปรุงจะเอาผิวเปลือกออก ควร บด ขุด ก่อนปรุงแล้วพิษจะออกไป การต้มโดยเฉพาะรากควรนำมาต้ม 30 – 40 นาที แล้วทิ้งน้ำที่ต้ม ถ้าเป็นใบให้ต้มมากกว่า 10 นาที ถ้าใบแก่ให้ต้มนานกว่านี้ รากของ Cassava ใช้ทำอาหาร ทำแป้ง แยม มันหวาน น้ำซุป ซอส และเค็ก ⁵

การเป็นพิษ หากรับประทานมันสำปะหลังดิบ ในส่วนหัว ราก ใบ จะมีพิษทำให้ถึงตายได้ เนื่องจาก cytochrome glycosides มีฤทธิ์ต่อระบบหัวใจและทางเดินโลหิต ทำให้ออกซิเจนเข้าสู่เซลล์สมองน้อยลง ถ้ากินพืชที่มีสารนี้สด ๆ จะอาเจียน หายใจขัด ชักกระตุก กล้ามเนื้อไม่มีแรง หายใจลำบาก อาการรุนแรงมาก ลมหายใจมีกลิ่นไซยาไนด์ ทำให้เสียชีวิตได้ ⁶ พบอาการพิษแบบฉับพลันคือ เวียนศีรษะ ปวดศีรษะ ปวดท้อง อาเจียน และอุจจาระร่วง ⁵ โดยทั่วไปอาการที่พบมี 2 อาการสำคัญ คือ อาการ Konzo และ Tan

อาการเรียกว่า Konzo หมายถึง tied legs มีอาการอัมพาตฉับพลันที่ขาทั้ง 2 ข้างในเด็กและผู้หญิงวัยเจริญพันธุ์ เกิดขึ้นหลังจากทำงานหรือเดินเป็นเวลานาน หรือนอนในเวลากลางคืน เป็นโรคเกิดจากความบกพร่องในการควบคุมการเคลื่อนไหวประสาทส่วนบน พบครึ่งของผู้ป่วยจะไม่สามารถกลับมายืนหรือเดินได้ ⁵

อาการที่เรียกว่า Tan (Tropical ataxic neuropathy) เป็นอาการที่เกิดจากพิษของ Cassava poisoning เป็นที่รู้จักมากกว่า 1 ศตวรรษ ในหลายประเทศของอัฟริกา อินเดียตะวันตก และเอเซีย อาการป่วยค่อยปรากฎและเป็นระยะยาว พบในคนฐานะยากจนชายหญิง อายุ 50 - 60 ปี และไม่พบในเด็กอายุต่ำกว่า 10 ปี ในคนจนที่บริโภคซ้ำ ๆ อาการเป็นพิษ มีชา ความรู้สึกผิดปกติ ตาพร่ามัว สูญเสียการมองเห็น เสียการทรงตัว หูหนวก ขาลีบ ⁵