โรคซิฟิลิสแต่กำเนิด (Congenital syphilis)

สถานการณ์โรคซิฟิลิสแต่กำเนิด

ปัจจุบันพบว่าอัตราป่วยโรคซิฟิลิสแต่กำเนิดมีแนวโน้มเพิ่มสูงขึ้นอย่างต่อเนื่อง จากข้อมูลรายงาน 506 กองระบาดวิทยา พบว่าในปี พ.ศ. 2562 พบอัตราป่วยโรคซิฟิลิสแต่กำเนิดเพิ่มสูงขึ้น 2.1 เท่า ใน 5 ปีที่ผ่านมา จาก 88.2 ต่อเด็กเกิดมีชีพแสนคน เพิ่มเป็น 189.4 ต่อเด็กเกิดมีชีพแสนคน ทีมผู้เชี่ยวชาญจากส่วนกลาง จึงมีการตรวจสอบความถูกต้องและครบถ้วนของระบบรายงานจากแบบสอบสวนโรคซิฟิลิสแต่กำเนิด และได้รับการยืนยันจากผู้เชี่ยวชาญแล้ว พบว่าในปี 2562 อัตราป่วยโรคซิฟิลิสแต่กำเนิดเท่ากับ 45.6 ต่อเด็กเกิด มีชีพแสนคน และปี 2566 เท่ากับ 119.5 ต่อเด็กเกิดมีชีพแสนคน (ข้อมูล ณ วันที่ 30 กันยายน 2567) โดยประเทศไทยมีเป้าหมายในการลดอัตราป่วยโรคซิฟิลิสแต่กำเนิด ≤50 ต่อเด็กเกิดมีชีพแสนคน ภายในปี พ.ศ. 2573

ความรู้โรคซิฟิลิสแต่กำเนิด

โรคซิฟิลิสแต่กำเนิด (congenital syphilis) โรคนี้เกิดจากการติดเชื้อ Treponema pallidum โดยผ่านทางรกขณะทารกอยู่ในครรภ์ สามารถเกิดได้ทุกระยะของการตั้งครรภ์ มีส่วนน้อยที่เกิดระหว่างการคลอด โดยพบความรุนแรงของพยาธิสภาพแตกต่างกันได้มาก ตั้งแต่ตรวจไม่พบความผิดปกติใด ๆ เลยหลังเกิดจนเมื่อโตจึงพบความพิการทางกระดูกและระบบประสาท ทารกที่มีความผิดปกติรุนแรงจะไม่สามารถมีชีวิตอยู่ได้ เช่น ทารกภาวะบวมน้ำ (hydrops fetalis) และกลุ่มทารกคลอดก่อนกำหนด รวมทั้งแท้งและตายคลอด

 

โรคซิฟิลิสแต่กำเนิดแบ่งเป็น 2 ระยะ คือ

1. Early-onset manifestation พบอาการและอาการแสดงตั้งแต่แรกเกิดจนถึงอายุ 2 ปี ส่วนมากจะแสดงอาการภายใน 5 สัปดาห์แรก

2. Late-onset manifestation หากผู้ป่วยที่เป็นโรคซิฟิลิสแต่กำเนิดไม่ได้รับการรักษาอย่างเหมาะสม จะพบอาการและอาการแสดงหลังอายุ 2 ปี และมักเป็นพยาธิสภาพที่คงอยู่ตลอดชีวิต

ที่มา : แนวทางกำจัดโรคซิฟิลิสแต่กำเนิด พ.ศ. 2563 กองโรคเอดส์และโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ กรมควบคุมโรค

 

มาตรการณ์ในการเฝ้าระวังป้องกันควบคุมโรคซิฟิลิสแต่กำเนิด

RRTTPR

Reach :

- เข้าถึงกลุ่มเป้าหมายหญิงตั้งครรภ์ทุกกลุ่มอายุคัดกรองกลุ่มเสี่ยง

- ให้ความรู้เรื่องการป้องกันการติดเชื้อโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ และโรคซิฟิลิสแต่กำเนิดในกลุ่มเป้าหมาย

- กระตุ้นการฝากครรภ์คุณภาพ

- เข้าถึงถุงยางอนามัยและสารหล่อลื่น

- ดำเนินการเชิงรุกในชุมชน

Recruit :

- เข้าถึงการฝากครรภ์คุณภาพฝากครรภ์ก่อน 12 สัปดาห์ ในระบบบริการสาธารณสุข

- ให้บริการ Pre-test counseling และส่งต่อเข้ารับบริการ

Test :

- หน่วยงานส่วนกลางสนับสนุนชุดตรวจซิฟิลิสแบบไว้  เพื่อคัดกรองกลุ่มเป้าหมายหญิงตั้งครรภ์ในพื้นที่ พบอัตราป่วยโรคซิฟิลิสแต่กำเนิดสูงจำนวน 15 จังหวัด (Same day test)

- ตรวจคัดกรองโรคซิฟิลิสในสามีหรือคู่เพศสัมพันธ์ ของหญิงตั้งครรภ์

- พัฒนาการตรวจโรคซิฟิลิสทางห้องปฏิบัติการ แบบ reverse algorithm

- ขับเคลื่อนชุดสิทธิประโยชน์ในการตรวจคัดกรองโรคซิฟิลิส

Treat :

- รักษาด้วย Benzathine Penicillin G (Same day treat) และมีระบบติดตามผู้สัมผัสมาตรวจและรักษา 

- พัฒนาระบบส่งต่อ กรณีที่หน่วยบริการไม่สามารถทำการรักษาได้

- พัฒนาระบบการทวนสอบแบบสอบสวนโรคซิฟิลิสแต่กำเนิดโดยผู้เชี่ยวชาญในระบบบริการสาธารณสุขในระดับพื้นที่/ระดับจังหวัด

Prevent :

- ส่งเสริมการใช้ถุงยางอนามัยควบคู่ไปกับการตรวจรักษา

- รณรงค์ป้องกันการติดเชื้อโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์  และโรคซิฟิลิสแต่กำเนิดกับกลุ่มเป้าหมายในพื้นที่

Retain :

- ติดตามการรักษาโรคซิฟิลิส และให้คงระบบการดูแลรักษา

- ให้คำปรึกษาต่อเนื่องเพื่อปรับเปลี่ยนพฤติกรรม

---